Groot Schoor: ontpoldering

Door het ‘bressen’ van de dijk werd het gebied van Groot Schoor toevertrouwd aan de Schelde. De natuur en het water kunnen hier vanaf nu vrij hun gang gaan: bij laagwater komt een deel van het gebied boven de waterspiegel, bij vloed wordt het overstroomd. 

Vlaams minister van Natuur Zuhal Demir: “Waar getijdengebieden met zout of brak water wel meer voorkomen (Het Zwin, het Verdronken Land van Saeftinghe,…), wordt het Groot Schoor een zoetwaterschor, op Europese schaal erg zeldzaam. In de laaggelegen delen ontstaan onbegroeide slikken. Op de hogere schorren  groeien wilgenvloedbossen, die lijken op tropische mangrovebossen: het zijn dichte, ondoordringbare wouden in het water. Deze ontpoldering, die kadert in het Sigmaplan is een mooie start voor de ontwikkeling van een nieuw Vlaams mangrovebos”.

Wal-Zwijn: gecontroleerd overstromingsgebied met gereduceerd getij

Naast het Groot Schoor, door een dijk gescheiden, ligt het toekomstige overstromingsgebied Wal-Zwijn. Het gebied kent een typisch overstromingsverleden vol dijken en wielen; waterlichamen die herinneren aan vroegere dijkdoorbraken. Tegen 2025, zal Wal-Zwijn worden afgewerkt als een gecontroleerd overstromingsgebied met gereduceerd getij. In die functie kan het gebied in zijn geheel op een gecontroleerde manier overstromen bij stormtij (een combinatie van een springtij en een noordwesterstorm op zee), en zo een belangrijke buffer bieden voor het Scheldewater. 

De werken aan Wal-Zwijn en het Groot Schoor zijn gestart in 2016. Het bressen van de Scheldedijk en de opening van de nieuwe ringdijk op 6 juli zijn een belangrijke mijlpaal. Binnenkort start de verdere verbouwing van dijken, en de constructie van twee pomp-en-sluissystemen die tweemaal per dag, op het ritme van het getij, water zullen toelaten in Wal-Zwijn. Dat levert binnen enkele jaren niet alleen een stevige buffer tegen mogelijke overstromingen vanuit de Schelde, maar ook een uniek natuurgebied. 
De ringdijk is sinds 6 juli toegankelijk voor wandelaars en fietsers die komen genieten van het prachtige decor van de Schelde nabij Hamme. Als de werken verder volgens planning verlopen, kunnen we het totale project rond Wal-Zwijn in 2025 opleveren. Daarna duurt het nog enkele jaren voor de getijdenatuur zich helemaal heeft ontwikkeld. 

Bescherming tegen stormtij

Bij extreme weersomstandigheden kunnen de Schelde en haar zijrivieren gevaarlijk hoge waterstanden bereiken en zelfs overstromen. Bekende voorbeelden waren de grote Watersnood van 1953 die duizenden mensenlevens eiste, en de dramatische gevolgen van de dijkbreuk van Ruisbroek in 1976. 

“Door met het Sigmaplan te investeren in stevigere en hogere dijken en een ketting van natuurlijke overstromingsgebieden, zoals hier in Hamme, levert de Vlaamse overheid een belangrijke bijdrage aan de overstromingsveiligheid van de regio. De nieuwe natuur die hier ontstaat betekent bovendien een enorme surplus voor recreanten én voor de lokale economie,” zegt Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare werken Lydia Peeters. “Zo maakt het Sigmaplan Vlaanderen veiliger, groener en steeds heerlijker om te beleven. Wanneer de laatste Sigmaprojecten zijn afgewerkt, zijn de Schelde en haar zijrivieren klimaatbestendig tot het jaar 2100.”  

Milieu en klimaat

De bouw van de nieuwe dijken ging tot dusver gepaard met een grondverzet van maar even 600.000 m3 grond en zand. Een gedeelte van dat zand komt uit de werken in het gebied zelf, een deel komt uit de baggerwerken van de Durme en een laatste deel werd aangevoerd met schepen via de Schelde. Niet alleen beter voor natuur en klimaat: op die manier werd het plaatselijk verkeer voor de realisatie van dit project gevrijwaard van gigantische volumes aan grondtransport over de weg.

De werken in het Groot Schoor en in Wal-Zwijn kunnen rekenen op financiële steun via het Europese project Life Sparc. Europa investeert zo in de aanleg van natte getijdennatuur in 8 gebieden van het Sigmaplan, waar de Schelde net wel mag overstromen. Een natuurlijke oplossing voor een veranderend klimaat, waar ook de natuur van profiteert.