Smart Shipping

Smart Shipping

Click here for the English version.

Doorheen de jaren is er internationaal consensus gegroeid dat automatisering van schepen een middel kan zijn om een groot deel van bovenstaande problematiek op te lossen en het transport via de waterwegen terug te laten opbloeien. Op deze manier zal ook de grote druk die op onze wegen ligt worden afgenomen. Geautomatiseerd varen zal o.a.:

• De efficiëntie van het transport op de binnenwateren verhogen.
• Het tekort aan werknemers opvangen en nieuwe profielen naar de sector brengen.
• Nieuwe business cases en goederenstromen mogelijk maken.
• De sector vergroenen en zo bijdragen aan de realisatie van de European Green Deal.

Om de toekomst van geautomatiseerd varen op weg te helpen startte De Vlaamse Waterweg nv het Smart Shipping programma op. Door een pioniersrol op te nemen creëert de Vlaamse Waterweg nv aandacht voor het verhaal van geautomatiseerd varen. Op deze manier willen we de weg banen voor bedrijven die bezig zijn met geautomatiseerd varen en zo bijdragen aan de toekomst van geautomatiseerde vaart voor commerciële doeleinden.

Concreet werkt het Smart Shipping programma rond 4 pijlers:

1. Slimme vaartuigen: Een slim vaartuig wordt gebruikt om te verwijzen naar een vaartuig dat een minimale vorm van automatisatie aan boord heeft. De graad van automatisatie is hierbij niet van belang. Elk geautomatiseerd vaartuig moet dezelfde minimale veiligheid garanderen als een regulier vaartuig. 
2. Slimme infrastructuur: Dit is waterweginfrastructuur die verregaand geautomatiseerd is en vanop afstand wordt bediend. Interactie tussen infrastructuur en vaartuigen gebeurt digitaal om het verkeer zo veilig mogelijk te begeleiden.
3. Slimme data: Dit is datadeling die ernaar streeft om een slim, vlot en flexibel proces te zijn waarin alle communicatie tussen de overheid en de gebruikers van de waterweg gedigitaliseerd is en volgens internationaal gestandaardiseerde procedures verloopt.
4. Slimme regelgeving: Dit is regelgeving die innovaties en toekomstgerichte initiatieven ondersteunt, en dit steeds met oog voor de veiligheid.

Brochure Smart Shipping
 

Regelgevend kader

Om ervoor te zorgen dat Smart Shipping en de bijhorende technieken vlot en veilig getest en ontwikkeld kunnen worden in Vlaanderen, heeft de Vlaamse Waterweg nv aan een juridisch kader gewerkt waar meer plaats is voor innovatie. Als eerste resultaat werd in juni 2019 een nieuw Verzameldecreet ingevoerd. De artikelen 50 en 51 van Hoofdstuk 3 beschrijven de mogelijkheid voor de Vlaamse waterwegbeheerders om tijdelijke vrijstellingen te verlenen voor bepaalde regels en voorschriften om testen met innovatieve concepten mogelijk te maken. Deze concepten kunnen ook automatische systemen aan boord van een schip of aan de wal omvatten. De tijdelijke ontheffingen betreffen regels en voorschriften betreffende de bemanning, de besturing van het schip, de technische aspecten of de uitrusting van het schip, de regeling van het scheepvaartverkeer en de voorschriften met betrekking tot de werkzaamheden aan boord en aan wal. De afwijkingen kunnen geen betrekking hebben op bepalingen over toezicht en handhaving en op bepalingen van strafrechtelijke aard.

De vrijstellingen hebben een maximale geldigheidsduur van één jaar en kunnen naar behoefte worden verlengd, zonder dat de totale geldigheidsduur van een afwijking meer dan vijf jaar mag bedragen. Bij toelating voor de experimenten of pilotprojecten dienen in ieder geval de volgende zaken te worden bepaald:

• wat het doel is van de experimenten of proefprojecten;
• op welke vaarwegen, vaarweggedeelten of delen van het havengebied de experimenten of pilotprojecten worden uitgevoerd;
• voor welke periode de toelating geldt;
• van welke regels kan worden afgeweken en, waar relevant, onder welke voorwaarden mag worden afgeweken;
• welke veiligheidsmaatregelen worden genomen voor de uitvoering van de experimenten of pilootprojecten.

De vaarwegbeheerder of het havenbedrijf kan de toelating geheel of gedeeltelijk intrekken indien naar zijn mening de veiligheid als gevolg of mede als gevolg van de experimenten of de pilots in gevaar komt.

De volgende stap is om een wetgevend kader te creëren dat geautomatiseerde vaartuigen voor commercieel gebruik toelaat. Dit is niet enkel een Vlaamse, maar ook een internationale aangelegenheid: de Vlaamse regelgeving is namelijk gebaseerd op internationale regelgeving. De Vlaamse Waterweg nv wil haar kennis delen met internationale organisaties om hen te ondersteunen in het onderzoek naar de impact van Smart Shipping op internationale wet- en regelgeving en startte daarom een scoping excercise in de CCR en de UNECE.

Testgebied

Door de invoering van het Verzameldecreet kon de Vlaamse Waterweg nv haar waterwegennet openstellen als testgebied voor geautomatiseerde vaartuigen. Testen kunnen enkel uitgevoerd worden mits toestemming van de Vlaamse Waterweg nv. 

Hoe gaat het in zijn werk?

Wanneer een organisatie een test wil uitvoeren op de waterwegen van De Vlaamse Waterweg nv, MDK of in het Vlaamse gedeelte van het GNB (zie hieronder) dient het single point of contact (SPOC) te worden gecontacteerd. Contactgegevens vind je verder op deze pagina. De SPOC stuurt je de aanvraagformulieren op. Deze formulieren bestaan uit:

• Een CONOPS (concept of operations)
• Een gap analyse van het Politiereglement
• Een risico-analyse

De evaluatiecommissie van De Vlaamse Waterweg nv beoordeelt de aanvraag in 6 weken tijd. Indien de aanvraag goedgekeurd wordt, zal de aanvrager gecontacteerd worden voor een gesprek waarin alle praktische zaken besproken worden. Daarna kan alles worden vastgelegd in een overeenkomst. De testen worden vervolgens uitgevoerd volgens de gedragscode en de overeenkomst.

Tijdens het testen vult de testende organisatie een rapport aan over hun test. In dit rapport staat

a) een beschrijving van de testactiviteiten, inclusief datum, positie en tijd.

b) een beschrijving van de problemen die de tester heeft voorgehad en hoe die zijn opgelost.

Het rapport wordt binnen de 2 weken na beëindigen van de test ondertekend aan de SPOC bezorgd voor validatie. 

GNB gebied (Vlaanderen – Nederland)

Voor het GNB gebied is een aanvraag indienen zoals hierboven de norm wanneer de test in Vlaanderen gebeurt. Gebeurt de test in Nederland dan dient de link naar Rijkswaterstaat te worden gebruikt. Daarna volgt een specifieke procedure.

Contact

Bij vragen en opmerkingen helpt het Single Point of Contact je graag verder: 

Ann-Sofie Pauwelyn
RIS Projectleider – Smart Shipping
smartshipping@vlaamsewaterweg.be 
 

Testvaarten

Seafar

In de Westhoek loopt er sinds oktober 2019 een proefproject, uitgaande van Seafar. Dit is een Belgisch bedrijf dat diensten aanbiedt om onbemande en bemaningsgereduceerde schepen te helpen exploiteren. Via hun Shore Control Center in Antwerpen ondersteunen ze en sturen ze geautomatiseerde schepen aan.

Ze testen op het Kanaal Ieper-IJzer en het kanaal Plassendale-Nieuwpoort met een Watertruck, in opdracht van Decloedt. Sinds april 2020 kregen ze bijkomende toelating om twee extra Watertrucks in te zetten op datzelfde traject. Na succesvol een volledig jaar te hebben gevaren, werd hun test verlengd met nog een extra jaar. Er zal dus zeker gevaren worden t.e.m. oktober 2021.

Voor de test wordt er gebruikt gemaakt van een onbemand binnenschip dat zand vervoert op het traject Oostende-Nieuwpoort-Diksmuide en de test wordt uitgevoerd in verschillende fases. In de eerste fase wordt de technologie getest met bemanning aan boord. Zo kan de schipper steeds de controle over het vaartuig overnemen. Na voldoende testen zal het schip onbemande testvaarten doen. Dit houdt in dat een schipper/operator in het controlecentrum het schip manueel zal besturen waarbij hij zowel bestaande navigatiehulpmiddelen als nieuwe technologie ter beschikking heeft om een veilige vaart te garanderen.

De veiligheid op dit traject waarborgen, is voor iedereen een prioriteit. De volgende maatregelen zijn genomen om de veiligheid en ook de herkenbaarheid van het onbemande schip voor de waterweggebruiker te garanderen:

• Het vaartuig zal het volgende dagmerk dragen: een paarse kegel met de punt naar boven.
• Het vaartuig is uitgerust met LIDAR-technologie om de omgeving rond het schip te scannen. LIDAR betekent LIght Detection And Ranging en is een technologie die de afstand tot een object of oppervlak bepaalt door middel van het gebruik van laserpulsen. Lidar werkt volgens hetzelfde principe als radar: een signaal wordt uitgezonden en zal enige tijd later door reflectie weer worden opgevangen. De afstand tot het object of oppervlak wordt bepaald door de tijd te meten die verstrijkt tussen het uitzenden van een puls en het opvangen van een reflectie van die puls. Het verschil tussen lidar en radar is dat lidar gebruikmaakt van laserlicht terwijl radar gebruikmaakt van radiogolven.
• Het vaartuig is uitgerust met camera’s om een 360° beeld te geven aan de schipper/operator in het controlecentrum.
• Het vaartuig zal een maximumsnelheid onderhouden van 5 km/uur.
• Het vaartuig is te volgen via AIS.
• Luidsprekers en microfoons werden op verschillende plaatsen op het schip geïnstalleerd, zodat de schipper/operator de geluiden rond het schip kan horen en via de speakers kan communiceren.
• Communicatie met het vaartuig gebeurt via VHF.

Maatregelen te nemen bij een ontmoeting met het onbemande schip zijn niet anders dan wanneer je een conventioneel binnenschip zou tegenkomen:

• Houd ruim afstand waar mogelijk.
• Houd koers en voer geen onverwachte manoeuvres uit.
• Neem bij twijfel contact op met de schipper/operator.

De communicatie met de schipper/operator in het controlecentrum verloopt op dezelfde manier als in de conventionele vaart:

• Via VHF (op het traject Oostende-Nieuwpoort-Diksmuide is dit op kanaal 10)
• Via GSM (telefoonnummer: 0032 472 87 20 47)
• Via luidsprekers en microfoons geïnstalleerd op het schip

AUTOSHIP

De Vlaamse Waterweg nv werkt tevens mee aan de uitvoering van AUTOSHIP. AUTOSHIP is de afkorting voor Autonomous Shipping Initiative for European waters. Het is een project met meerdere Europese partners en het wordt gesubsidieerd door de Europese Unie onder het programma Horizon 2020. Het doel is om twee demonstraties te houden met schepen die uitgerust zijn met Smart Shipping technologie. De demonstraties focussen op geautomatiseerde vaartuigen als middelen voor transport.  Eén demonstratie vindt plaats in Noorwegen en focust op Short Sea Shipping. De andere demonstratie vindt plaats in Vlaanderen en focust op het vervoer op de binnenwateren en dit met een Pallet Shuttle Barge (Zulu 4) van het Belgische bedrijf Blue Line Logistics. Het traject gaat van de sluis in Wintam tot in Willebroek en dan terug via de Rupel. Bij deze demonstratie zal er geen bemanning aan boord zijn en ligt de volledige controle dus bij het shore control center aan wal. De aflegging van het traject is voorzien op het einde van 2022.

De bedoeling is om de resultaten uit deze 2 testen zo optimaal mogelijk te benutten. Ze bieden ons immers enorm veel info m.b.t. wetgeving, veiligheid, socio-economische factoren en cybersecurity en dit zal dan ook geanalyseerd worden. Met het project willen we komen tot een roadmap, standaarden en methodes die gebruikt kunnen worden door toekomstige ontwikkelaars en zo de commercialisering van geautomatiseerd varen verder op weg helpen.