Smart Shipping

Smart Shipping

Click here for the English version.

Doorheen de jaren is er internationaal consensus gegroeid dat automatisering van schepen een middel kan zijn om een groot deel van bovenstaande problematiek op te lossen en het transport via de waterwegen terug te laten opbloeien. Op deze manier zal ook de grote druk die op onze wegen ligt worden afgenomen. Geautomatiseerd varen zal o.a.:

• De efficiëntie van het transport op de binnenwateren verhogen.
• Het tekort aan werknemers opvangen en nieuwe profielen naar de sector brengen.
• Nieuwe business cases en goederenstromen mogelijk maken.
• De sector vergroenen en zo bijdragen aan de realisatie van de European Green Deal.

Om de toekomst van geautomatiseerd varen op weg te helpen startte De Vlaamse Waterweg nv het Smart Shipping programma op. Door een pioniersrol op te nemen creëert de Vlaamse Waterweg nv aandacht voor het verhaal van geautomatiseerd varen. Op deze manier willen we de weg banen voor bedrijven die bezig zijn met geautomatiseerd varen en zo bijdragen aan de toekomst van geautomatiseerde vaart voor commerciële doeleinden.

Concreet werkt het Smart Shipping programma rond 4 pijlers:

1. Slimme vaartuigen: Een slim vaartuig wordt gebruikt om te verwijzen naar een vaartuig dat een minimale vorm van automatisatie aan boord heeft. De graad van automatisatie is hierbij niet van belang. Elk geautomatiseerd vaartuig moet dezelfde minimale veiligheid garanderen als een regulier vaartuig. 
2. Slimme infrastructuur: Dit is waterweginfrastructuur die verregaand geautomatiseerd is en vanop afstand wordt bediend. Interactie tussen infrastructuur en vaartuigen gebeurt digitaal om het verkeer zo veilig mogelijk te begeleiden.
3. Slimme data: Dit is datadeling die ernaar streeft om een slim, vlot en flexibel proces te zijn waarin alle communicatie tussen de overheid en de gebruikers van de waterweg gedigitaliseerd is en volgens internationaal gestandaardiseerde procedures verloopt.
4. Slimme regelgeving: Dit is regelgeving die innovaties en toekomstgerichte initiatieven ondersteunt, en dit steeds met oog voor de veiligheid.

Brochure Smart Shipping
 

Regelgevend kader

Om ervoor te zorgen dat Smart Shipping en de bijhorende technieken vlot en veilig getest en ontwikkeld kunnen worden in Vlaanderen, heeft de Vlaamse Waterweg nv aan een juridisch kader gewerkt waar meer plaats is voor innovatie. Als eerste resultaat werd in juni 2019 een nieuw Verzameldecreet ingevoerd. De artikelen 50 en 51 van Hoofdstuk 3 beschrijven de mogelijkheid voor de Vlaamse waterwegbeheerders om tijdelijke vrijstellingen te verlenen voor bepaalde regels en voorschriften om testen met innovatieve concepten mogelijk te maken. Deze concepten kunnen ook automatische systemen aan boord van een schip of aan de wal omvatten. De tijdelijke ontheffingen betreffen regels en voorschriften betreffende de bemanning, de besturing van het schip, de technische aspecten of de uitrusting van het schip, de regeling van het scheepvaartverkeer en de voorschriften met betrekking tot de werkzaamheden aan boord en aan wal. De afwijkingen kunnen geen betrekking hebben op bepalingen over toezicht en handhaving en op bepalingen van strafrechtelijke aard.

De vrijstellingen hebben een maximale geldigheidsduur van één jaar en kunnen naar behoefte worden verlengd, zonder dat de totale geldigheidsduur van een afwijking meer dan vijf jaar mag bedragen. Bij toelating voor de experimenten of pilotprojecten dienen in ieder geval de volgende zaken te worden bepaald:

• wat het doel is van de experimenten of proefprojecten;
• op welke vaarwegen, vaarweggedeelten of delen van het havengebied de experimenten of pilotprojecten worden uitgevoerd;
• voor welke periode de toelating geldt;
• van welke regels kan worden afgeweken en, waar relevant, onder welke voorwaarden mag worden afgeweken;
• welke veiligheidsmaatregelen worden genomen voor de uitvoering van de experimenten of pilootprojecten.

De vaarwegbeheerder of het havenbedrijf kan de toelating geheel of gedeeltelijk intrekken indien naar zijn mening de veiligheid als gevolg of mede als gevolg van de experimenten of de pilots in gevaar komt.

De volgende stap is om een wetgevend kader te creëren dat geautomatiseerde vaartuigen voor commercieel gebruik toelaat. Dit is niet enkel een Vlaamse, maar ook een internationale aangelegenheid: de Vlaamse regelgeving is namelijk gebaseerd op internationale regelgeving. De Vlaamse Waterweg nv wil haar kennis delen met internationale organisaties om hen te ondersteunen in het onderzoek naar de impact van Smart Shipping op internationale wet- en regelgeving en startte daarom een scoping excercise in de CCR en de UNECE.

Testgebied

Door de invoering van het Verzameldecreet kon de Vlaamse Waterweg nv haar waterwegennet openstellen als testgebied voor geautomatiseerde vaartuigen. Testen kunnen enkel uitgevoerd worden mits toestemming van de Vlaamse Waterweg nv. 

Hoe gaat het in zijn werk?

Wanneer een organisatie een test wil uitvoeren op de waterwegen van De Vlaamse Waterweg nv, MDK of in het Vlaamse gedeelte van het GNB (zie hieronder) dient het single point of contact (SPOC) te worden gecontacteerd. Contactgegevens vind je verder op deze pagina. De SPOC stuurt je de aanvraagformulieren op.

De evaluatiecommissie van De Vlaamse Waterweg nv beoordeelt de aanvraag. Indien de aanvraag goedgekeurd wordt, zal de aanvrager gecontacteerd worden voor een gesprek waarin alle praktische zaken besproken worden. Daarna kan alles worden vastgelegd in een overeenkomst. De testen worden vervolgens uitgevoerd volgens de gedragscode en de overeenkomst.

Tijdens het testen vult de testende organisatie een rapport aan over hun test. In dit rapport staat

a) een beschrijving van de testactiviteiten, inclusief datum, positie en tijd.

b) een beschrijving van de problemen die de tester heeft voorgehad en hoe die zijn opgelost.

Het rapport wordt na beëindigen van de test ondertekend aan de SPOC bezorgd voor validatie. 

GNB gebied (Vlaanderen – Nederland)

Voor het GNB gebied is een aanvraag indienen zoals hierboven de norm wanneer de test in Vlaanderen gebeurt. Gebeurt de test in Nederland dan dient de link naar Rijkswaterstaat te worden gebruikt. Daarna volgt een specifieke procedure.

Contact

Bij vragen en opmerkingen helpt het Single Point of Contact je graag verder: 

Gert Morlion
Projectleider binnenvaartinnovatie
smartshipping@vlaamsewaterweg.be