Herbouwen van de stuwen op de Dender

Stuwen zorgen ervoor dat het waterpeil van de Dender kan worden geregeld. Ze zijn cruciaal om op een gecontroleerde manier het water van de Dender af te voeren en zo overstromingen te voorkomen. Daarnaast zorgen ze er ook voor dat er steeds voldoende waterdiepte is voor de scheepvaart. Tussen de bron in Ath en de monding in Dendermonde bevinden zich veertien stuwen, waarvan acht op Vlaams grondgebied.

WAARDERING VOOR HET WATER

DE ECONOMISCHE MOTOR WEER AANZWENGELEN

In de 19de en 20ste eeuw was de Dender een belangrijke industriële aantrekkingspool. In de loop der jaren verminderde het vrachtvervoer per schip in de regio, maar nu zijn heel wat bedrijven weer vragende partij. Tussen Dendermonde en Aalst is momenteel ruimte voor schepen tot 600 ton (klasse II). Van Aalst tot Geraardsbergen is het waterverkeer beperkt tot plezier-, passagiers- en kleine beroepsvaart. De ambitie van De Vlaamse Waterweg nv is echter om de Dender herop te waarderen tot regionale economische motor.

Hoe heropwaarderen?

De heropwaardering gebeurt door het beroepsvaartgedeelte Aalst-Dendermonde toegankelijk te maken voor schepen tot 1.350 ton (CEMT klasse IV). Ook de bouw van kaaimuren en een overslagcentrum in Aalst is essentieel, net als aandacht voor natuurontwikkeling en recreatie.
Tussen Geraardsbergen en Aalst blijven de sluizen behouden voor kleinere schepen tot 300 ton (klasse I): plezierbootjes, maar ook watertransport. Kleinschaliger maar niet minder toekomstgericht. Denk maar aan het Europees project Watertruck+ dat innoveert met goederenvervoer via kleine waterwegen.

Ook op de Dender zet De Vlaamse Waterweg nv in op binnenvaart en het ontsluiten van het economisch potentieel van de regio. 

Hefboomproject

De Dender heeft volgens een studie i.o.v. het Vlaams Overlegplatform van Waterwegbeheerders nog heel wat potentieel als waterweg voor goederentransport. Dat blijkt ook uit kaaimuuraanvragen van omliggende bedrijven. Lokale ondernemers groeien immers mee met verruiming tot 1.350 ton. 

Al dit potentieel verzilveren vraagt om snelle actie. Nu al is er een tekort aan beschikbare Kempenaars (vrachtschepen tot 600 ton). De opwaardering naar klasse IV verankert dan ook de bestaande trafieken en geeft meer bedrijven de kans om te kiezen voor transport via het water.  

(Over)slagkracht

De studie benadrukt het belang van een regionaal overslagcentrum (ROC) in Aalst als stimulans voor de modal shift: de omschakeling van de weg naar het water. Het ROC voorziet in een kade en opslagplaats waar bedrijven uit de regio hun goederen kunnen overladen van het schip naar andere transportmiddelen. En omgekeerd. 

 

De Vlaamse stuwen op de Dender zijn echter sterk verouderd en aan renovatie toe. De stuw van Dendermonde werd al gerenoveerd in 2012. Nu zijn de stuwen van Geraardsbergen, Idegem, Pollare, Denderleeuw, Aalst en Denderbelle aan de beurt. De stuw van Teralfene wordt afgeschaft.

Wat is een stuw? 

De Dender is een rivier met een hoog verval, wat wil zeggen dat er een groot hoogteverschil is. Tussen de bron in Ath en de monding in Dendermonde is er een hoogteverschil van ongeveer 65 meter. Het hoogteverschil tussen bron en monding wordt opgedeeld in meerdere sprongen (panden), waarbij aan het uiteinde van ieder pand een stuw en een sluis aanwezig zijn. Een stuw (of waterkering) is een waterbouwkundig kunstwerk, waarvan de werking kan worden vergeleken met een afvoerkraan die naargelang de ingestelde positie meer of minder water zal afvoeren van het ene naar het volgende pand.

Door de opdeling van de Dender in dergelijke stuwpanden kan het hele jaar door, zowel in droge als in natte periodes, de waterdiepte van de vaarweg voldoende diep worden gehouden voor de scheepvaart. In periodes van droogte wordt de stuw quasi dichtgezet en zal ze slechts beperkt water doorlaten. In periodes van hoge waterstanden (bv. bij een combinatie van zware regenval, het leeglopen van bufferbekkens, bijkomend smeltwater enz.) worden de stuwen volledig opengezet om het water maximaal af te voeren. Zo kunnen stuwen de schade door overstromingen vermijden of in ieder geval zoveel mogelijk te beperken.

Waarom renoveren? 

Momenteel zijn de stuwen op de Dender erg verouderd. Hun afvoercapaciteit is ook te beperkt. Om de Dender ook in de toekomst bevaarbaar te houden en de wateroverlast te beperken, worden daarom zes van de acht stuwen op Vlaams grondgebied vernieuwd en wordt de stuw van Teralfene afgeschaft. De huidige stuwen van Geraardsbergen, Aalst, Idegem, Pollare en Denderleeuw werken bovendien nog met schotbalken. De constructies zijn sterk verouderd en arbeidsintensief om te bedienen. Is er weinig water, dan worden de schotbalken in de stuw op elkaar gezet wat het water tegenhoudt. Bij te veel water worden de schotbalken opgehaald. Om de bedrijfszekerheid te verhogen, worden ze vervangen door geautomatiseerde klepbalgstuwen. Die zorgen voor meer nauwkeurigheid en veiligheid.

Overzicht van de stuwen die herbouwd worden

Laatste nieuws

Top