Wal-Zwijn, een 200 hectare groot gebied langs de Schelde in Hamme, bestaat grotendeels uit populierenbossen en maïsakkers. Op dit moment zijn er in het kader van het Sigmaplan volop werken aan de gang om er een gecontroleerd overstromingsgebied met typische natte riviernatuur van te maken. In die vorm kan Wal-Zwijn, samen met de andere Sigmaprojecten, Vlaanderen beter beschermen tegen overstromingen. Vanaf deze week worden de populieren en andere bomen en struiken weggehaald uit de zuidelijke deelgebieden Grote Wal en Kleine Wal. In een latere fase volgen ook kapwerken in het deelgebied Zwijn in het Noorden. De werken zorgen ervoor dat de uitwateringssluizen onbelemmerd kunnen werken bij stormtij en maken het gebied klaar voor de latere ontwikkeling van rivierbossen.

Grootste kapwerken vanaf september
Erkend bosexploitant Dedoncker P&G uit Gooik staat in voor de rooiwerken. Projectleider Elias Verbanck van het Agentschap voor Natuur en Bos: “De komende weken verdwijnen eerst de struiken en lagere bomen. De overige bomen worden vanaf september stap voor stap gekapt. De kapvergunning loopt nog tot eind volgend jaar, maar we streven ernaar om de grootste kapwerken de komende maanden af te ronden. Het terrein is dan goed toegankelijk en er zijn geen broedvogels.”

Rijkere biodiversiteit
“In totaal zullen er 2600 populieren gerooid worden. De populier maakt maar liefst 90 procent van het bomenbestand in Wal-Zwijn uit. De populierenbossen zijn vroeger aangeplant met het oog op houtproductie, maar vanuit natuuroogpunt zijn ze vaak niet de beste keuze in een riviervallei. Bovendien zijn heel wat van de bomen in Wal-Zwijn aangetast door de roestziekte waardoor ze niet erg levenskrachtig meer zijn. Daarom kiezen we ervoor om de populierenbossen te kappen en zetten in op de ontwikkeling van natuurlijk rivierbos”, aldus Elias Verbanck.

Bij het opmaken van het inrichtingsplan is nagedacht over een neutrale bosbalans. “Voor elke boom die hier in het kader van het Sigmaplan verdwijnt komt er een nieuwe boom. Ofwel hier in Wal-Zwijn, ofwel op een andere plek langs de Schelde. Door te werken met natuurlijke bosontwikkeling weten we ook dat de nieuwe bossen wel goed aangepast zullen zijn aan deze natte valleien en dat we zo tot een gezonder bos zullen komen.”

Het gekapte hout wordt via een openbare verkoop verkocht door het ANB. Het zal onder meer verwerkt worden tot massieve planken en verpakkingsmateriaal zoals kisten. Overschotten zoals takken en bladeren worden afgevoerd naar een biomassacentrale voor de productie van groene energie.

Overstromingsgebied tegen 2022
Gelijktijdig met de bosomvorming brengt waterwegbeheerder De Vlaamse Waterweg nv in Wal-Zwijn alles in gereedheid om verder te bouwen aan een hoge ringdijk. Die dijk zal verhinderen dat opgevangen stormvloedwater uit het overstromingsgebied naar het achterland vloeit. Nog in deze fase wordt het deelgebied Groot Schoor ontpolderd of teruggegeven aan de rivier. Op die manier krijgt de rivier meer ruimte om te stromen. Het getij krijgt met deze ingrepen meer vrij spel, waardoor een uitgestrekt ‘zoetwatergetijdengebied’ ontstaat.

Nadien volgen nog de bouw van twee sluizen en een verlaagde overloopdijk, waarover bij stormtij (combinatie van springtij en noordwesterstorm) Scheldewater het gebied zal binnenstromen.

Tegen 2022 willen de Vlaamse Waterweg nv en het Agentschap voor Natuur en Bos klaar zijn met de werken. Dan zal Wal-Zwijn een volwaardig gecontroleerd overstromingsgebied met gezonde riviernatuur zijn.