Stad Mechelen en De Vlaamse Waterweg nv willen samen met private eigenaars kademuren in Mechelse binnenstad renoveren
Weerbaarder tegen hevige(re) regenval
De klimaatverandering, die al zichtbaar is in Vlaanderen, heeft geleid tot meer neerslag en meer dagen met zware neerslag. Volgens de prognoses uit het MIRA klimaatrapport (2015) zullen regenbuien nog intenser worden en zal er zelfs tot 38 % meer winterneerslag komen. Hierdoor zullen er meer overstromingen plaatsvinden. Dit kan opgevangen worden door regenwater meer ter plaatse te houden (opvangen voor hergebruik en infiltreren) en meer ruimte voor water te voorzien (bufferen).
In de historische context van de binnenstad is het een grote uitdaging om de nodige buffering te voorzien in het ondergrondse rioleringssysteem. Daarenboven zorgt in Mechelen de getijdenwerking op de Afleidingsdijle en de Zenne ervoor dat regenwater niet permanent geloosd kan worden. Dit zorgt voor problemen wanneer intense regenbuien samenvallen met hoogwater op de getijderivieren.
In het verleden kampte Mechelen al meermaals met wateroverlast. Bij korte intense regenbuien is deze overlast het gevolg van een te kleine capaciteit van de riolering in het verstedelijkt gebied, terwijl bij langdurige matige tot hevige regen dit te wijten is aan een algemene verzadiging van de bodem en natuurlijke waterlopen.
In zo’n situaties kan de Dijle in de binnenstad een afvoerfunctie vervullen. Dit is mogelijk als er wordt geïnvesteerd in een gescheiden rioleringsstelsel dat het regenwater gescheiden afvoert naar de Dijle en als de werking van de sluizen op- en afwaarts van de Dijle worden geoptimaliseerd. Dit wordt verder onderzocht in het hemelwaterplan dat uitstippelt hoe en waar het regenwater van bestaande en geplande wegen, gebouwen, andere verharde oppervlakten en eventuele aangesloten onverharde oppervlakte kan worden hergebruikt, geïnfiltreerd, gebufferd en tot slot kan worden afgevoerd.
In kader van dit project rond de regeneratie van de Dijle in de binnenstad, zetten Stad Mechelen en De Vlaamse Waterweg nv ook in op de renovatie van de kademuren van deze waterloop.
Inspectie kademuren
Van 26 tot 30 maart 2018 zal De Vlaamse Waterweg nv alle kademuren van de Dijle laten inspecteren, van de Zandpoortvest tot aan het Keerdok. De studie wordt uitgevoerd door studiebureau SBE. De inspectie van de kademuren levert een gedetailleerd rapport op over de kwaliteit van de kademuur per individueel eigendom. Het adviseert ook hoe eventuele bestaande problemen opgelost kunnen worden en welke renovatie er nodig is. Eigenaars van private kademuren zullen dit individueel rapport ontvangen. Daaropvolgend organiseert Stad Mechelen, samen met De Vlaamse Waterweg nv, voldoende momenten om deze rapporten te bespreken en eigenaars te adviseren bij vragen over hun rapport.
“Het onderzoek is ook in het belang van de toegankelijkheid en bereikbaarheid van onze stad. Ik ben tevreden dat we met het stadsbestuur en de Vlaamse Waterweg op één lijn zitten betreffende het onderzoek van de kwaliteit van de kademuren. We zullen altijd kwaliteit moeten garanderen, zeker naar de toekomst toe”, vult Koen Anciaux aan, ook bestuurslid bij De Vlaamse Waterweg en lid van de stuurgroep Water Resilient Cities.
Schade aan de kademuren
Heel wat van de kademuren aan de Dijle zijn al vele honderden jaren oud, maar doen nog steeds dienst. Door de jaren heen kunnen er verschillende schadebeelden optreden. De meeste schade bevindt zich rond de waterlijn zoals afbrokkelende bakstenen als gevolg van vorst. Maar ook barsten door de wortels van bomen boven of naast de muur, het verpulveren van voegen in het metselwerk, verzakkingen … komen voor. Niet alle schade is even goed zichtbaar: soms zijn er holtes achter de muren of zijn er problemen onder de waterlijn.
Publieke en private kademuren
De Vlaamse Waterweg nv beheert de publieke delen van de kademuren (ongeveer de helft van alle kademuren). Dat zijn o.a. de kademuren aan de Vismarkt, Haverwerf, jachthaven en Winketkaai. “De waterbeheerder staat in voor het onderhoud en de renovatie van die publieke kademuren en stuurt ook de inspectie van de kademuren aan. Logisch dus dat De Vlaamse Waterweg nv een belangrijke partner is in dit project”, vertelt ir. Chris Danckaerts, gedelegeerd bestuurder van De Vlaamse Waterweg nv.
De andere helft van de kademuren is eigendom van eigenaars van percelen die grenzen aan de kademuren. Onder de percelen zijn appartementen, huizen, tuinen, horeca en handelszaken … Het gaat om 98 unieke percelen, waarvan sommige percelen in bezit zijn van meerdere eigenaars; en 391 unieke eigenaars, waarvan sommigen meerdere percelen bezitten.
Eigenaars zijn verantwoordelijk voor het onderhoud van hun kademuur. Om eigenaars zo goed mogelijk te ondersteunen in de renovatie van hun kademuur, start Stad Mechelen een participatietraject op.
Participatietraject
Stad Mechelen werkt, samen met de private eigenaars, een ondersteuningspakket uit voor de renovatie van de kademuren. Op welke manier willen eigenaars ondersteund worden door Stad Mechelen? Op welke manier kan Stad Mechelen aan hun noden tegemoetkomen? Alle eigenaars met interesse kunnen deelnemen aan dit participatietraject Tijdens dit participatietraject is er voldoende tijd om de aangeboden ondersteuning bij te sturen volgens de positieve en negatieve ervaringen van zowel de private eigenaars als Stad Mechelen. Op deze manier wordt een ondersteuningspakket op maat uitgewerkt. Nadien kan dit aangeboden worden aan andere eigenaars, bijvoorbeeld aan wie vandaag nog geen herstellingswerken moeten doen, maar in de (verre) toekomst.
“We beseffen dat het renoveren van een kademuur niet evident is. Daarom willen we eigenaars zo goed mogelijk ondersteunen. Hoe we het participatietraject gaan aanpakken en hoe lang dit zal duren, zijn we nog aan het onderzoeken. Wel is zeker dat we dit samen met de betrokken eigenaars zullen doen zodat we kunnen inspelen op hun specifieke noden”, aldus burgemeester Bart Somers.
Europees project Water Resilient Cities
De renovatie van de kademuren van de Dijle maakt deel uit van het Europese interreg 2 Zeeën-project Water Resilient Cities (WRC). Dit project wil historische steden weerbaarder maken tegen hevige regenval. Historische steden zijn dichtbebouwd, de oppervlaktes zijn grotendeels verhard en er is geen ruimte voor ondergrondse waterbuffering. Water Resilient Cities onderzoekt hoe duurzame stedelijke afvoersystemen (SUDS, sustainable urban drainage systems) aangepast kunnen worden aan openbare ruimtes als oplossing voor wateroverlast.
WRC brengt 13 partners uit België, Engeland, Frankrijk en Nederland samen.
Binnen het project Water Resilient Cities investeren Stad Mechelen en De Vlaamse Waterweg nv in vier projecten:
- De Dijle aan de Zandpoortvest (opnieuw) openleggen (in uitvoering; oplevering voor bouwverlof ‘18)
- Een participatieproject rond de renovatie van de kademuren van de Dijle in de binnenstad (in onderzoeksfase).
- De vliet tussen de Zakstraat en Muntstraat opnieuw openleggen (in ontwerpfase)
- Opstellen Hemelwaterplan, waarin wordt uitgestippeld hoe en waar het regenwater van bestaande en geplande wegen, gebouwen, andere verharde oppervlakten en eventuele aangesloten onverharde oppervlakte kan worden hergebruikt, geïnfiltreerd, gebufferd en tot slot kan worden afgevoerd.
Totaal projectbudget: €7.775.130 (voor alle projecten binnen WRC)
Bijdrage Interreg 2 zeeën: € 4.653.075
Budget Stad Mechelen: € 1.628.000 (voor de bovengenoemde projecten in Mechelen)
Bijdrage Interreg 2 Zeeën: € 976.730 (waarvan € 458.749 voor Stad Mechelen & € 517.981 voor Waterwegen en Zeekanaal NV)
“Dankzij de projecten creëren we naast een betere waterbeheersing ook meer natuur- en rustpunten in de binnenstad. Dat verhoogt niet alleen de biodiversiteit en waterkwaliteit, maar ook de leefbaarheid van Mechelen”, aldus Marina De Bie, schepen van Klimaat.