Ze mogen dan amper 1 tot 2 mm groot zijn, knijten kunnen voor heel wat overlast zorgen. Daarbij doen hun beten doorgaans meer pijn dan die van een gewone mug en jeuken ze harder. Daarom zoekt De Vlaamse Waterweg nv naar oplossingen om de hinder te beperken. De nieuw ontwikkelde knijtenvallen moeten daar voortaan toe bijdragen. 

Ir. Wim Dauwe van De Vlaamse Waterweg nv: “De Wymeersval type-3 is een verbeterde versie van de type-1 en type-2 vallen van het Koninklijk Belgisch Instituut voor natuurwetenschappen (KBIN), waarvan het nut al bewezen is. Ultraviolette ledstrips van stroom voorzien door zonnepanelen trekken de insecten aan. Een fijnmazig gaas laat toe om knijten selectief te vangen en verhindert dat andere insecten in de val terechtkomen. Omdat we wat biologisch afbreekbare zeep toevoegen aan het water, kunnen de knijten niet blijven drijven op het oppervlak maar zakken ze erin weg en verdrinken ze.”

Eerder pilootonderzoek in Wijmeers in Wichelen en Berlare toonde aan dat deze vallen geschikt zijn om knijten te vangen. Met de brede uitrol van gelijkaardige maar grotere vallen in Hamme hopen experts ook effectief knijtenpopulaties te kunnen terugdringen in pas ontpolderde gebieden. Universiteit Antwerpen (UA) zal bovendien regelmatig testen uitvoeren, om de aanpak indien nodig nog bij te kunnen sturen.

Evenwichtig ecosysteem

In heel wat nieuwe of herstelde natuurgebieden is er weinig of geen knijtenhinder. In slibrijke gebieden waar dat wel het geval is, zijn de ecosystemen veelal nog niet in evenwicht en is de voedselpiramide nog niet opgebouwd. Dat evenwicht vinden vraagt echter tijd. Daarom komen er nu de nieuwe knijtenvallen.
 
Ir. Wim Dauwe: “Bij gebieden die onder invloed van de getijden staan, kan dit onevenwicht zich vooral de eerste jaren manifesteren. Ervaring leert dat de overlast afneemt wanneer kreken zich vormen en de vegetatie groeit. De overlast vermindert zo naarmate de natuur zich ontwikkelt en natuurlijke vijanden hun plaats vinden in het nieuwe gebied. Heel wat vissen, vogels, amfibieën, spinnen en insecten lusten de knijt en haar larven.”

Lessen getrokken

Omdat er in pas gerealiseerde ontpolderingen de eerste jaren mogelijk knijten kunnen voorkomen, houdt De Vlaamse Waterweg nv daar bij nieuwe ontpolderingen al zo veel mogelijk rekening mee. Concreet worden nieuwe natuurgebieden zo aangelegd dat ze geen ideale leefomstandigheden bieden aan knijten. Door de kreekontwikkeling in de gebieden te bevorderen of door riet aan te planten. We volgen de kreekvorming bovendien nauw op en sturen zo nodig bij door bressen te verbreden of extra geulen te graven voor meer stroming waardoor knijten moeilijker eitjes kunnen leggen in de ondergrond. Welke maatregelen precies kunnen worden genomen verschilt van gebied tot gebied en hangt af van verschillende factoren zoals de ontwikkelingsfase waarin het gebied zich bevindt, de topografie en de grootte van het gebied.

Om de effectiviteit van de nieuwe vallen te meten en verder te optimaliseren, loopt er een monitoringsprogramma in samenwerking met Universiteit Antwerpen (UA), het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) en het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN). Daarvoor wordt de kleinere Wymeersval type-1 gebruikt, zonder zeepoplossing maar met plakstroken om het aantal gevangen knijten te kunnen tellen. 

Ook burgers kunnen helpen om de knijtenproblematiek nog beter in kaart te brengen, door hinder te melden via het online meldpunt www.sigmaplan.be/nl/knijten.