Vlaanderen kent maar liefst 427 beweegbare kunstwerken op de waterwegen, gaande van bruggen en sluizen, tot stuwen en pompstations. Hiervan zou De Vlaamse Waterweg nv er 330 vanop afstand kunnen bedienen. Bij circa honderd is dit al het geval. Zij worden bediend vanuit lokale afstandsbedieningscentrales, zoals in Zemst, Kampenhout, Rijkevorsel of de Kruispoort in Brugge. Het is de ambitie van De Vlaamse Waterweg nv om tegen 2032 álle 330 vanop afstand beweegbare kunstwerken te bedienen vanuit drie afstandsbedieningscentrales. In het westen wordt in Evergem een nieuw shared services center gebouwd, waar een afstandsbedieningscentrale in ondergebracht wordt. Voor het oosten en het centrum van Vlaanderen is de integratie van de bediening voorzien op sites van De Vlaamse Waterweg in Hasselt en Willebroek.

Op die laatste locatie nam Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters op 11 mei plaats in AWATAR, het ‘Automatisatie Waterwegen: Trainings- en Referentiecentrum’. AWATAR simuleert de virtuele bediening van kunstwerken met verschillende camera-standpunten, verkeerssituaties en weersomstandigheden, zónder daarbij de reële bediening te verstoren. Minister Peeters nam de proef op de som en kon zo aan den lijve ondervinden hoe de scheepvaartbegeleiders van De Vlaamse Waterweg de komende jaren worden opgeleid voor hun digitale toekomst. “Afstandsbediening vraagt feilloze technologie en goed getraind personeel,” aldus minister Peeters. “Dat is nodig om van Vlaanderen een wereldreferentie te maken inzake innovatie, digitale transformatie en technologie. We investeren daarom niet alleen in de binnenvaart als betrouwbare en duurzame transportmodus, maar ook als innovatieve sector. Dit project past perfect binnen ons Smart Shipping programma, waarbij we focussen op drie pijlers: slimme infrastructuur, slimme vaartuigen en slimme communicatie.”

De totale budgettaire raming van deze digitale omslag is ruim 200 miljoen euro, gespreid over meer dan 10 jaar. Dit dient voor het bouwkundig en elektromechanisch in orde brengen van de kunstwerken, en het inrichten en uitrusten van de afstandsbedieningscentrales. “Vanwege de belangrijke rol die onze Vlaamse waterwegen spelen in het Europese TEN-T netwerk wordt er voor de financiering op Europese subsidies gerekend,” getuigt Frieda Brepoels, voorzitter van De Vlaamse Waterweg nv. “Zo werd al een subsidie van 4,5 miljoen euro verkregen voor de afstandsbedieningsprojecten op het Albertkanaal.”

Wel-varend, in meerdere opzichten

Tegenover deze investering staan heel wat efficiëntiewinsten. Eerst en vooral zorgt afstandsbediening voor de uitbouw van doeltreffend scheepvaartmanagement. Met volwaardig corridormanagement kan het traject van schepen over een langere afstand vlotter ingepland worden. De reistijden en de logistieke sector zullen er wel bij varen. Ook waterbeheersing en het effectief ophouden en/of sturen van water, zal voortaan digitaal en vanop bekken- of stroomgebiedsniveau kunnen gebeuren. Zo behoeden we Vlaanderen nog beter voor waterschaarste of -overvloed. Tot slot kan het personeel efficiënter ingezet worden.

Momenteel staan ruim vierhonderd bedienaars in voor een vlotte bediening van de kunstwerken. Door gefaseerd over te stappen naar volledige afstandsbediening heeft De Vlaamse Waterweg geleidelijk aan minder bedieningspersoneel nodig. Hierdoor kunnen ook andere kernopdrachten versterkt worden zodat de ambities van de Vlaamse Waterweg gerealiseerd kunnen worden . “Van naakte ontslagen is evenwel geen sprake, gelet op de leeftijdspiramide van het bedieningspersoneel,” aldus Krista Maes, operationeel directeur van De Vlaamse Waterweg nv. Omdat we  het belangrijk vinden dat het programma afstandsbediening geen verhaal vanuit een ivoren toren is, wordt aan de betrokken medewerkers de kans gegeven om binnen zogenaamde focusgroepen mee na te denken over de organisatie van de toekomstige centrales. Echter, om de totale nodige personeelsbezetting in de drie centrales tegen 2032 te kunnen inschatten, spelen er nog een aantal factoren mee, zoals de werkroosters van het personeel, die nog in overleg vastgelegd moeten worden; de evolutie van de trafiek op de waterwegen; en de aangepaste bedieningstijden die De Vlaamse Waterweg op de verschillende corridors zal aanbieden. “Want afstandsbediening geeft ons de mogelijkheid om de binnenvaart 7 op 7 en 24 op 24 in goede banen te leiden. Zo kunnen we nog vlotter en flexibeler inspelen op vragen en noden vanuit de sector voor de uitbreiding van bedieningsuren. Het mag duidelijk zijn: met dit programma ontwikkelen wij onze waterwegen als een krachtig netwerk dat bijdraagt aan de economie, de welvaart en de leefbaarheid van Vlaanderen,” besluit Krista Maes.